Odrzucenie spadku to narzędzie ochrony majątku osoby powołanej do dziedziczenia, pozwalające uniknąć przejęcia długów pozostawionych przez spadkodawcę. W polskim porządku prawnym spadkobierca ma prawo wyboru – może spadek przyjąć wprost, z dobrodziejstwem inwentarza lub całkowicie go odrzucić. Ta ostatnia możliwość ma szczególne znaczenie w sytuacjach, gdy w skład majątku wchodzą przede wszystkim zobowiązania finansowe lub zadłużone nieruchomości. Jak odrzucić spadek? Każdorazowo wymaga to zachowania określonej procedury oraz dochowania terminów ustawowych, dlatego warto rozważyć skorzystanie ze wsparcia prawnego.
Kiedy warto rozważyć odrzucenie spadku?
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w powszechnym użytku przyjęło się zamienne stosowanie sformułowania “zrzeczenie się spadku” z “odrzuceniem spadku”. W języku prawniczym zrzeczenie się spadku ma zupełnie inne znaczenie niż odrzucenie spadku. Zrzeczenie się dziedziczenia to umowa zawierana za życia spadkodawcy (art. 1048 k.c.),Odrzucenie spadku to czynność prawna po śmierci spadkodawcy (art. 1015 i nast. k.c.). Niemniej, na potrzeby niniejszego artykułu powyższe sformułowania zostaną zastosowane zamiennie.
Zrzeknięcie się spadku ma miejsce najczęściej w sytuacjach, gdy znany jest skład majątku po zmarłym i istnieje wysokie ryzyko, że jego zobowiązania przekraczają wartość aktywów. Spadkobierca, który nie chce przyjąć odpowiedzialności za długi spadkodawcy, może złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania. Zaniechanie tej czynności skutkuje z mocy prawa przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza odpowiedzialność za długi tylko do wysokości aktywów. Jeśli jednak nie zostanie sporządzony prawidłowy wykaz inwentarza lub nie zostanie złożone oświadczenie w terminie, skutki prawne mogą być niekorzystne. W takich sytuacjach wsparciem służy adwokat w Warszawie, który proponuje porady prawne. W Kancelarii Adwokackiej prof. nadzw. dr Dariusz Erwin Kotłowski & Andrzej Barciński specjalizacją jest prawo rodzinne w Warszawie oraz prawo spadkowe. Doradzamy, jak odrzucić spadek oraz reprezentujemy naszych klientów przed odpowiednimi instytucjami.
Jak odrzucić spadek? Wymogi formalne
Procedura musi zostać przeprowadzona w sposób formalny – najczęściej poprzez odrzucenie spadku u notariusza. Istnieje również możliwość dokonania tego przed sądem. Oświadczenie o odrzuceniu spadku ma charakter nieodwołalny i musi zostać złożone w określonym terminie, niezależnie od tego, czy spadek przypada z ustawy czy z testamentu – termin na złożenie oświadczenia biegnie od momentu, w którym spadkobierca dowiedział się o swoim powołaniu. W przypadku małoletnich spadkobierców, oświadczenie o odrzuceniu składają przedstawiciele ustawowi (zazwyczaj rodzice), jednak wcześniej muszą uzyskać zgodę sądu rodzinnego. Jest to tzw. czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu, co może przedłużyć procedurę, dlatego w takich sytuacjach istotne jest szybkie działanie i odpowiednie przygotowanie wniosku. Należy również pamiętać, że skuteczne odrzucenie spadku przez jednego spadkobiercę powoduje, że jego miejsce zajmują kolejni w linii dziedziczenia – zgodnie z przepisami ustawy lub treścią testamentu.
Zrzeknięcie się spadku – co dalej po złożeniu oświadczenia?
Jeśli miało miejsce odrzucenie spadku u notariusza, osoba, która złożyła oświadczenie, traktowana jest w świetle prawa, jakby nie dożyła otwarcia spadku. Oznacza to, że nie ponosi żadnych zobowiązań wobec wierzycieli spadkodawcy, ale też nie może dochodzić żadnych roszczeń z tytułu spadku. Jej udział przypada następnej osobie powołanej do dziedziczenia – zgodnie z przepisami lub treścią testamentu. W praktyce często dochodzi do sytuacji, w której odrzucenie spadku przeprowadzają kolejne osoby z tej samej grupy dziedziczenia, aż do momentu, gdy znajdzie się osoba gotowa spadek przyjąć – np. z dobrodziejstwem inwentarza – lub gdy cały majątek zostaje przekazany gminie bądź Skarbowi Państwa. Kancelaria Adwokacka prof. nadzw. dr Dariusz Erwin Kotłowski & Andrzej Barciński zapewnia wsparcie na każdym etapie sprawy – od analizy prawnej i ustalenia stanu spadku, przez przygotowanie stosownych oświadczeń i reprezentację przed sądem lub notariuszem, po doradztwo w zakresie dalszych działań.
